KNIL militairen verzamelden vaak de lokale etnografica om een beter beeld te krijgen van de bevolking en de plaatselijke gebruiken beter te begrijpen. Zo komt er een grote diversiteit aan materiaal uit het voormalige Nederlands Indië in Nederlandse musea en in particuliere verzamelingen. De regio Atjeh in Noord Sumatra was een groot deel van de koloniale tijd in oorlog met de Nederlandse koloniale bezetters dus er was een constante aanwezigheid van KNIL militairen in deze regio. Daarom zijn er uit deze specifieke regio ook veel wapens en andere etnografica in collecties.
Een heel specifiek gebruik in Noord Sumatra was de sirihbuidel die door Atjehse mannen gedragen werd. Hierin werden de toebehoren bewaard die nodig waren voor het gebruik van de Sirih, die gepruimd werd. Het was ook een optie om status (sociaal en financieel) aan te duiden.
Het boek van J. Kreemer, Atjéh uit 1922 (deel I) geeft een goede beschrijving van deze buidel en haar gebruik:
In mijn verzameling bevind zich een fraaie selectie varianten van de deze sleutel en instrumentensetjes. Zonder context zullen weinig mensen begrijpen/herkennen waar het hier om gaat waardoor ze ook moeilijk te vinden zijn en relatief zeldzaam. Instrumenten als oorsmeerlepels, neushaarpincetten en tandenstokers maar ook voor mij onbekende attributen.
Een drietal sirihsetjes komen uit de nalatenschap van KNIL majoor Picard.
Daarnaast zijn er nog een aantal losse setjes zonder provenance maar is de kans natuurlijk groot dat ook deze door KNIL militairen naar Nederland gebracht zijn. De setjes met sleutels zijn meestal messing/geelkoper. Beide sets in de collectie hebben een drietal ringen. eentje waarbij sleutels toegevoegd en afgehaald kunnen worden en dan een grote ring met hoekige kanten en een kleinere en veel dikkere ring als eindstuk. Dit is identiek aan de variant die Kreemer in het boek laat zien (plaat VIII linkerkant).
De setjes met alleen “instrumenten” zijn allen van zilverkleurig materiaal waarbij sommige setjes echt zilver lijken te zijn en sommige van een soort alpaca achtig materiaal. Varianten met emaille zijn extra zeldzaam en ook daarvan zijn er enkele varianten in mijn collectie. De instrument setjes hebben vaak maar een enkele ring. dit is zo op de plaat van Kreemer en ook de varianten in mijn eigen collectie.
Twee soortgelijke setje waarbij ook groen en blauw emaille gebruikt is. Dit zijn typische Atjehse sets uit de 19e eeuw tot heel vroege 20e eeuw.
Zie ook mijn blogs over een Atjehse peudeung en status rentjongs.
